Column: Verslaafd aan social media

We weten allemaal dat het slecht voor je is en toch doen we het. Sigaretten? Drank? Gokken? Nee, ik heb het over social media. Gewoon: Instagram, Snapchat, Facebook en Whatsapp. Hartstikke verslavend. Een aantal van de mensen die ze hielpen bouwen heeft daar nu spijt van.

Meer dan tachtig procent van de Nederlandse bevolking is actief op social media, zo laten nieuwe cijfers van het CBS zien. Dat omvat het hele pakket, dus van piep tot stok. Zelfs in de groep 75+ gaat het nog om 33,4 procent. Zeker als je aan die laatste groep denkt dan kan dat percentage niet hoog genoeg zijn. Het is immers een teken van verbondenheid met de buitenwereld. Vergeet niet dat meer dan de helft van de ouderen zich eenzaam noemt. Dat is killing.

Maar toch klopt er iets niet...

Wie goed oplet, ziet dat een kleine maar voorname groep techneuten en investeerders zich tegen social media keert. Dat richt zich niet per se tegen bedrijven die dat soort diensten leveren, maar vooral tegen wat ze doen met hun gebruikers. Ze raken eraan verslaafd. 

Topman Tim Cook van Apple is ondubbelzinnig: “Er zijn zaken die ik niet toelaat. Ik wil niet dat ze social media gebruiken.” Een van Facebooks vroegste investeerders, Sean Parker, windt er ook geen doekjes om: “Alleen God weet wat het doet met de hersenen van onze kinderen.” Ook Roger McNamee was een van de vroege geldschieters bij zowel Google als Facebook. En nu heeft hij spijt. Social media zijn een bedreiging voor de volksgezondheid en democratie geworden.

Schadelijke bij-effecten Facebook en Instagram

Wat McNamee onderscheidt van de andere twee is, dat hij de daad bij het woord voegt. Hij richt een organisatie op die jongelui gaat informeren over de schadelijke bij-effecten van diensten als Facebook en Instagram. Met het Center for Humane Technology houdt hij lobbyacties op scholen en in de media om te informeren over technologieverslaving. 

Het is blijft de vraag wat zoiets op de lange duur teweeg brengt. Natuurlijk zullen veel respondenten desgevraagd reageren met iets als ‘Oh ja, erg eigenlijk’ en ‘Ja, het kan best wel wat minder’. En vervolgens gaan ze over tot de orde van de dag. Want wees eerlijk: die telefoon is toch een heerlijk blokje van onderhoud, vermaak, contact en blijdschap. Zelfs tranen zijn op afroep beschikbaar. Kies zelf maar of fat tranen van verdriet of geluk of lol moeten zijn. 

Social media verslavend

Het boeit niemand dat social media verslavend zijn. Als het maar lekker is. Verslaafden willen zelfs geloven dat roken gezond is. Het vervelende is dat onze privacy met deze houding ook de laan uitvloog en dat de aarde er door blijft opwarmen. Vraag maar eens in Oost-Groningen wat er gebeurt als je problemen negeert. Dan stort je wereld in.

Sean Parker is ook duidelijk over wat ervoor zorgt dat we verslaafd zijn aan social media. Bij ieder berichtje, like, share, hartje, match of duimpje dat we ontvangen, geven onze hersenen een shotje dopamine. Gevolg: gevoel van blijdschap en genot. Bij een sigaret krijg je dat gevoel bij ieder trekje, net zoals bij drank, drugs en gokken. 

Sigaretten, drank, drugs en gokken zijn gereguleerd. Social media is een vrijstaat. Alles voor de like. Kunnen we nog terug? Ik denk het niet. Het optimaliseren van on boarding-processen, user journeys, conversieratio’s en life time value is een vak geworden. Deze termen zijn jargon van ontwikkelaars en marketeers voor het verleiden, lokken, binnenhengelen en -houden van gebruikers. Binnenkort neemt kunstmatige intelligentie dit werk van mensen over en dan, tja, ziet alles er voor ons uit als een lekkere wortel.

Wat doen mensen met waarheden die hen niet bevallen? De feiten verstoppen. En dat is precies de trend die gaande is: technologie verdwijnt uit het oog. Het verplaatst zich naar buiten het zicht. Huizen, auto’s en zelfs de infrastructuur van hele steden worden uitgerust met sensoren en breedband. We bedienen die wereld niet meer met een app, maar met onze stem. Wie is dan nog de baas?